Τι είναι
Η ανδρική υπογονιμότητα είναι η αδυναμία ενός άνδρα να προκαλέσει εγκυμοσύνη μετά από τουλάχιστον 12 μήνες τακτικών, μη προστατευμένων σεξουαλικών επαφών. Αφορά περίπου το 40–50% των περιπτώσεων υπογόνιμων ζευγαριών και μπορεί να σχετίζεται με την ποιότητα, την ποσότητα ή τη λειτουργία του σπέρματος.
Πώς εκδηλώνεται
- Δυσκολία σύλληψης παρά την προσπάθεια
- Μειωμένος όγκος εκσπερμάτισης
- Αλλοιώσεις στη σεξουαλική λειτουργία (στυτική δυσλειτουργία, χαμηλή λίμπιντο)
- Πόνος, διόγκωση ή ευαισθησία στους όρχεις
- Έλλειψη τρίχωσης (σε ορμονικές διαταραχές)
- Συχνά, χωρίς εμφανή συμπτώματα
Ποιες είναι οι αιτίες
Προβλήματα σπερματογένεσης:
- Ιδιοπαθής ολιγοσπερμία ή αζωοσπερμία
- Κιρσοκήλη
- Χρόνια φλεγμονή (π.χ. προστατίτιδα)
- Γενετικές ανωμαλίες (π.χ. σύνδρομο Klinefelter)
Αποφρακτικά αίτια:
- Απόφραξη σπερματικών πόρων
- Προηγούμενα χειρουργεία (π.χ. βουβωνοκήλη)
- Κακώσεις γεννητικών οργάνων
Ορμονικά αίτια:
- Υπογοναδισμός
- Διαταραχές υπόφυσης ή υποθαλάμου
- Στεροειδή ή άλλες ορμονικές αγωγές
Σεξουαλικές ή λειτουργικές διαταραχές:
- Στυτική δυσλειτουργία
- Πρώιμη εκσπερμάτιση
- Ανέκσπερμη εκσπερμάτιση
Περιβαλλοντικά/εξωγενή αίτια:
- Έκθεση σε θερμότητα, χημικά ή ακτινοβολία
- Χρήση αλκοόλ, καπνού ή ναρκωτικών
- Παχυσαρκία και καθιστικός τρόπος ζωής
- Άγχος και ψυχολογικοί παράγοντες
Πώς γίνεται η διάγνωση
- Λήψη αναλυτικού ιατρικού και σεξουαλικού ιστορικού
- Κλινική εξέταση (όρχεις, επιδιδυμίδα, πέος, δευτερεύοντα χαρακτηριστικά φύλου)
- Σπερμοδιάγραμμα (ανάλυση κινητικότητας, αριθμού, μορφολογίας)
- Ορμονικός έλεγχος (FSH, LH, τεστοστερόνη, προλακτίνη)
- Υπερηχογράφημα οσχέου ή διορθικό υπερηχογράφημα
- Καλλιέργεια σπέρματος (αν υπάρχει υποψία λοίμωξης)
- Γενετικός έλεγχος (σε σοβαρή ολιγο/αζωοσπερμία)
Ποιες είναι οι επιπτώσεις
- Συναισθηματική και ψυχολογική πίεση
- Άγχος, ντροπή ή ενοχές
- Δυσκολίες στη σχέση και στη σεξουαλική ζωή
- Καθυστερημένη ή μη επίτευξη τεκνοποίησης
- Ανάγκη για υποβοηθούμενη αναπαραγωγή
Πώς αντιμετωπίζεται
Ανάλογα με την αιτία:
- Αντιμετώπιση κιρσοκήλης (χειρουργική αποκατάσταση)
- Αντιβιοτική αγωγή σε φλεγμονές
- Ορμονική θεραπεία (σε υπογοναδισμό ή άλλες διαταραχές)
- Χειρουργική αποκατάσταση απόφραξης
- Ψυχολογική υποστήριξη σε περιπτώσεις λειτουργικών διαταραχών
Υποβοηθούμενη αναπαραγωγή:
- Ενδομήτρια σπερματέγχυση (IUI)
- Εξωσωματική γονιμοποίηση (IVF)
- Μικρογονιμοποίηση (ICSI – έγχυση σπερματοζωαρίου στο ωάριο)
- Λήψη σπέρματος με βιοψία όρχεως (TESE) όταν δεν υπάρχει σπέρμα στο σπερμοδιάγραμμα
Υποστήριξη και πρόληψη
- Υιοθέτηση υγιεινού τρόπου ζωής
- Αποφυγή καπνίσματος, αλκοόλ και αναβολικών
- Διατήρηση φυσιολογικού σωματικού βάρους
- Τακτική σωματική άσκηση
- Έλεγχος για σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα
- Προγεννητικός έλεγχος σε περίπτωση οικογενειακού ιστορικού