Τι είναι
Η γυναικεία υπογονιμότητα είναι η αδυναμία επίτευξης εγκυμοσύνης μετά από τουλάχιστον 12 μήνες τακτικών, μη προστατευμένων σεξουαλικών επαφών. Μπορεί να οφείλεται σε προβλήματα ωορρηξίας, ανατομικές ανωμαλίες του αναπαραγωγικού συστήματος, ενδοκρινικές ή ανοσολογικές διαταραχές και άλλα αίτια. Αφορά περίπου το 35–40% των περιπτώσεων υπογόνιμων ζευγαριών.
Πώς εκδηλώνεται
- Δυσκολία σύλληψης
- Ακανόνιστος ή απουσία εμμηνορρυσίας
- Πόνος στη λεκάνη ή κατά την επαφή
- Ανεξήγητη αιμορραγία
- Συμπτώματα ορμονικής διαταραχής (ακμή, τριχοφυΐα, αυξομειώσεις βάρους)
- Συχνά χωρίς εμφανή συμπτώματα
Ποιες είναι οι αιτίες
Διαταραχές ωορρηξίας:
- Σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών (PCOS)
- Υπογοναδοτροφικός υπογοναδισμός
- Θυρεοειδοπάθειες (υπο/υπερθυρεοειδισμός)
- Υπερπρολακτιναιμία
- Πρώιμη ωοθηκική ανεπάρκεια
Ανατομικά αίτια:
- Απόφραξη σαλπίγγων (π.χ. λόγω φλεγμονών, ενδομητρίωσης, χειρουργείων)
- Συμφύσεις στη μήτρα ή τις ωοθήκες
- Συγγενείς ανωμαλίες μήτρας (διάφραγμα, διθάλαμη μήτρα)
Άλλα αίτια:
- Ενδομητρίωση
- Αυτοάνοσα νοσήματα
- Παχυσαρκία ή πολύ χαμηλό βάρος
- Ηλικία >35 ετών (φυσιολογική μείωση γονιμότητας)
- Χημειοθεραπεία/ακτινοβολία
- Χρόνιο στρες ή έντονη σωματική άσκηση
Ποιοι είναι οι παράγοντες κινδύνου
- Προχωρημένη αναπαραγωγική ηλικία
- Ανισορροπημένη διατροφή
- Κάπνισμα, κατανάλωση αλκοόλ ή ναρκωτικών
- Σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα (π.χ. χλαμύδια, γονόρροια)
- Χειρουργικές επεμβάσεις στη μήτρα ή τις ωοθήκες
- Ιστορικό αποβολών ή εξωμήτριας κύησης
Πώς γίνεται η διάγνωση
- Αναλυτικό ιστορικό και γυναικολογική εξέταση
- Ορμονικός έλεγχος (FSH, LH, προλακτίνη, TSH, AMH κ.ά.)
- Υπερηχογράφημα μήτρας και ωοθηκών
- Διακολπικό υπερηχογράφημα παρακολούθησης ωορρηξίας
- Υστεροσαλπιγγογραφία (για έλεγχο σαλπίγγων)
- Υστεροσκόπηση ή λαπαροσκόπηση (σε επιλεγμένες περιπτώσεις)
Ποιες είναι οι επιπτώσεις
- Συναισθηματική και ψυχολογική επιβάρυνση
- Άγχος, θλίψη, ντροπή ή ενοχές
- Επιδείνωση στη σχέση του ζευγαριού
- Οικονομική επιβάρυνση λόγω εξετάσεων και θεραπειών
- Ανάγκη προσφυγής σε τεχνικές υποβοηθούμενης αναπαραγωγής
Πώς αντιμετωπίζεται
Ανάλογα με την αιτία:
- Φαρμακευτική πρόκληση ωορρηξίας (π.χ. clomiphene, γοναδοτροπίνες)
- Αντιμετώπιση θυρεοειδικών/ορμονικών διαταραχών
- Θεραπεία ενδομητρίωσης ή αποκατάσταση συμφύσεων
- Ενδομητριοπλαστική ή σαλπιγγοπλαστική (σε αποφράξεις)
- Διαχείριση του σωματικού βάρους και του τρόπου ζωής
Υποβοηθούμενη αναπαραγωγή:
- Ενδομήτρια σπερματέγχυση (IUI)
- Εξωσωματική γονιμοποίηση (IVF)
- Μικρογονιμοποίηση (ICSI)
- Δωρεά ωαρίων ή εμβρύων (σε περιπτώσεις πρόωρης ωοθηκικής ανεπάρκειας ή αποτυχίας)
Υποστήριξη και παρακολούθηση
- Τακτικός γυναικολογικός και ενδοκρινολογικός έλεγχος
- Ψυχολογική υποστήριξη/συμβουλευτική ζεύγους
- Προσαρμογή θεραπειών ανάλογα με την ανταπόκριση
- Διατήρηση θετικού τρόπου σκέψης και ενίσχυση της ψυχικής ανθεκτικότητας