Τι είναι η εμμηνόπαυση και η κλιμακτήριος;
Η εμμηνόπαυση ορίζεται ως η οριστική διακοπή της εμμήνου ρύσεως για διάστημα τουλάχιστον 12 συνεχόμενων μηνών, χωρίς άλλη προφανή αιτία. Πρόκειται για ένα φυσιολογικό στάδιο στη ζωή της γυναίκας που σηματοδοτεί το τέλος της αναπαραγωγικής της ικανότητας. Συνήθως εμφανίζεται μεταξύ 45 και 55 ετών, με μέσο όρο τα 51 έτη.
Η κλιμακτήριος είναι η μεταβατική περίοδος που προηγείται και ακολουθεί την εμμηνόπαυση, χαρακτηριζόμενη από ορμονικές μεταβολές, ακανόνιστο κύκλο και την εμφάνιση σωματικών και ψυχολογικών συμπτωμάτων.
Ποια είναι τα συμπτώματα της κλιμακτηρίου και της εμμηνόπαυσης;
Τα συμπτώματα ποικίλλουν ανά γυναίκα και διαφέρουν σε ένταση και διάρκεια. Συχνότερα περιλαμβάνουν:
- Εξάψεις
- Νυχτερινές εφιδρώσεις
- Ευερεθιστότητα, συναισθηματική αστάθεια
- Διαταραχές ύπνου
- Ξηρότητα κόλπου και πόνος κατά τη σεξουαλική επαφή
- Μειωμένη λίμπιντο
- Κούραση, δυσκολία συγκέντρωσης, αίσθημα "θολούρας"
- Αύξηση σωματικού βάρους, ιδίως στην κοιλιακή χώρα
- Τριχόπτωση ή λέπτυνση μαλλιών
- Πόνοι στις αρθρώσεις
- Ακανόνιστες περίοδοι ή αιμορραγικές διαταραχές
Η εμφάνιση των συμπτωμάτων μπορεί να διαρκέσει μήνες ή και χρόνια και συνήθως ξεκινά αρκετά πριν την τελική εμμηνόπαυση (περιεμμηνοπαυσιακή περίοδος).
Τι αλλαγές συμβαίνουν στο σώμα κατά την εμμηνόπαυση;
Κατά την εμμηνόπαυση, οι ωοθήκες σταματούν σταδιακά την παραγωγή οιστρογόνων και προγεστερόνης. Η μείωση των οιστρογόνων έχει επιδράσεις σε πολλαπλά συστήματα του οργανισμού:
- Αναπαραγωγικό σύστημα: λέπτυνση του ενδομητρίου, ατροφία του κόλπου και του αιδοίου
- Ουροποιητικό: επιρρέπεια σε ουρολοιμώξεις, ακράτεια
- Καρδιαγγειακό: αυξημένος κίνδυνος υπέρτασης, υπερλιπιδαιμίας και καρδιοπάθειας
- Οστά: μείωση της οστικής πυκνότητας – προδιάθεση για οστεοπενία και οστεοπόρωση
- Μεταβολισμός: τάση για αύξηση βάρους και αντίσταση στην ινσουλίνη
Πώς γίνεται η διάγνωση;
Η διάγνωση της εμμηνόπαυσης βασίζεται κυρίως στην κλινική εικόνα και το ιστορικό της γυναίκας. Εργαστηριακός έλεγχος ενδείκνυται κυρίως σε περιπτώσεις:
- Πρόωρης εμμηνόπαυσης (<40 ετών)
- Σοβαρών ή παρατεταμένων συμπτωμάτων
- Αμφιβολιών σχετικά με τον κύκλο
Χρήσιμες εξετάσεις:
- FSH (αυξημένη)
- Οιστραδιόλη (χαμηλή)
- TSH (για αποκλεισμό θυρεοειδοπάθειας)
- Προλακτίνη, AMH (σε περιπτώσεις πρώιμης ωοθηκικής ανεπάρκειας)
- Οστική πυκνότητα (DEXA scan)
Ποιες είναι οι επιλογές αντιμετώπισης;
Η προσέγγιση είναι εξατομικευμένη, ανάλογα με τα συμπτώματα, την ηλικία, το ιστορικό και τους κινδύνους της κάθε γυναίκας.
Ορμονική Θεραπεία Υποκατάστασης (HRT)
- Χορηγείται σε γυναίκες με μέτρια έως σοβαρά συμπτώματα
- Περιλαμβάνει οιστρογόνα και προγεσταγόνα (από του στόματος, διαδερμικά ή τοπικά)
- Αντενδείκνυται σε γυναίκες με ιστορικό καρκίνου μαστού, θρομβώσεων, ηπατικής νόσου
Μη ορμονικές θεραπείες
- Φυτικά σκευάσματα (π.χ. ισοφλαβόνες σόγιας, black cohosh)
- Αντικαταθλιπτικά ή νευροτροποποιητικά (σε έντονη ευερεθιστότητα ή εξάψεις)
- Τοπικά οιστρογόνα για ξηρότητα κόλπου
- Συμπληρώματα ασβεστίου και βιταμίνης D
- Άσκηση με βάρη, διατροφή πλούσια σε πρωτεΐνη και χαμηλό γλυκαιμικό φορτίο
Πότε πρέπει να συμβουλευτείτε τον γυναικολόγο;
- Όταν τα συμπτώματα επηρεάζουν την καθημερινότητά σας
- Όταν παρουσιάζεται αιμορραγία μετά την εμμηνόπαυση
- Αν έχετε οικογενειακό ιστορικό οστεοπόρωσης ή καρδιοπάθειας
- Αν επιθυμείτε να συζητήσετε θεραπευτικές επιλογές