Τι είναι
Οι οριακής κακοήθειας όγκοι της ωοθήκης (Borderline Ovarian Tumors – BOT) αποτελούν ιδιαίτερη κατηγορία νεοπλασιών, που βρίσκονται ανάμεσα στους καλοήθεις όγκους και τον καρκίνο των ωοθηκών. Χαρακτηρίζονται από κυτταρική άτυπία και αυξημένο ρυθμό ανάπτυξης, αλλά χωρίς την έντονη διηθητική συμπεριφορά του διηθητικού καρκίνου των ωοθηκών.
Αν και έχουν καλύτερη πρόγνωση, η σωστή διάγνωση και θεραπεία είναι κρίσιμες για την αποφυγή υποτροπών και την προστασία της γονιμότητας στις νεότερες γυναίκες.
Ποια είναι τα χαρακτηριστικά των BOT
- Εμφανίζονται συχνότερα σε γυναίκες ηλικίας 30-50 ετών, συχνά σε αναπαραγωγική ηλικία.
- Στο 30-40% των περιπτώσεων διαγιγνώσκονται τυχαία, κατά τη διάρκεια χειρουργικής επέμβασης ή απεικονιστικού ελέγχου για άλλο λόγο.
- Δεν διηθούν το στρώμα της ωοθήκης, αλλά μπορεί να δώσουν εμφυτεύσεις στην κοιλιακή χώρα, οι οποίες σε κάποιες περιπτώσεις θεωρούνται προγνωστικά δυσμενείς.
Συμπτώματα
Στα αρχικά στάδια οι BOT είναι συνήθως ασυμπτωματικοί. Όταν εμφανιστούν συμπτώματα, μπορεί να περιλαμβάνουν:
- αίσθημα πίεσης ή βάρους στην κάτω κοιλιακή χώρα
- διόγκωση κοιλιάς
- πόνο ή δυσφορία στη λεκάνη
- διαταραχές του κύκλου ή δυσμηνόρροια
- συχνουρία ή δυσκοιλιότητα λόγω πίεσης γειτονικών οργάνων
Διάγνωση
Η διάγνωση των BOT είναι συχνά δύσκολη πριν το χειρουργείο. Ο έλεγχος περιλαμβάνει:
- Διακολπικό και διακοιλιακό υπερηχογράφημα, όπου οι όγκοι εμφανίζουν συνήθως μικτές εικόνες (κυστικές και συμπαγείς περιοχές).
- Δείκτες όγκων στο αίμα (CA-125), αν και δεν είναι ειδικοί.
- Αξονική ή μαγνητική τομογραφία για τον έλεγχο της έκτασης της νόσου.
- Οριστική διάγνωση με ιστολογική εξέταση, καθώς η διαφοροδιάγνωση από καλοήθεις όγκους ή διηθητικό καρκίνο γίνεται μόνο στο μικροσκόπιο.
Θεραπευτική προσέγγιση
Η κύρια θεραπεία των BOT είναι η χειρουργική αφαίρεση. Η στρατηγική καθορίζεται από την ηλικία της γυναίκας, την επιθυμία για διατήρηση της γονιμότητας και την έκταση της νόσου.
Σε γυναίκες που επιθυμούν διατήρηση γονιμότητας
- Προτιμάται η συντηρητική χειρουργική, δηλαδή η αφαίρεση της ωοθήκης που φέρει τον όγκο (μονοπλευρή ωοθηκεκτομή) ή η κυστεκτομή (αφαίρεση μόνο του όγκου).
- Η μήτρα και η άλλη ωοθήκη διατηρούνται, εφόσον δεν υπάρχουν ενδείξεις νόσου.
- Απαιτείται τακτικός μετεγχειρητικός έλεγχος, καθώς οι υποτροπές είναι πιο συχνές σε συντηρητικές επεμβάσεις.
Σε γυναίκες που δεν επιθυμούν μελλοντική τεκνοποίηση ή όταν υπάρχει εκτεταμένη νόσος
- Πραγματοποιείται ολική υστερεκτομή με σαλπιγγοωοθηκεκτομή, αφαίρεση του επίπλουν και σταδιοποίηση της κοιλιακής χώρας.
- Η αφαίρεση λεμφαδένων δεν είναι πάντοτε απαραίτητη, καθώς οι BOT σπάνια διηθούν λεμφαδένες.
Η χειρουργική μπορεί να γίνει λαπαροσκοπικά, ρομποτικά ή με λαπαροτομία, ανάλογα με το μέγεθος του όγκου και τις ογκολογικές απαιτήσεις.
Υποτροπές και πρόγνωση
Η συνολική πρόγνωση των BOT είναι πολύ καλή, με ποσοστά επιβίωσης που υπερβαίνουν το 95% όταν η νόσος διαγνωστεί στα αρχικά στάδια. Ωστόσο:
- Οι υποτροπές μπορεί να εμφανιστούν ακόμη και χρόνια μετά την αρχική θεραπεία, γι’ αυτό απαιτείται μακροχρόνια παρακολούθηση.
- Οι περισσότερες υποτροπές είναι και πάλι BOT και μπορούν να αντιμετωπιστούν χειρουργικά.
- Σπάνια, μπορεί να εξελιχθούν σε διηθητικό καρκίνο των ωοθηκών.
Η εμπειρία της ομάδας μας
Οι ιατροί Δημήτρης Ευαγγελινός, MD, PhD και Παρασκευή Σκαφιδά, MD, PhD έχουν μεγάλη εμπειρία στη χειρουργική αντιμετώπιση των οριακής κακοήθειας όγκων της ωοθήκης, με πολυάριθμες επεμβάσεις που καλύπτουν όλο το φάσμα – από συντηρητικές τεχνικές διατήρησης της γονιμότητας έως πλήρη σταδιοποιητική χειρουργική.
Η χειρουργική πραγματοποιείται πάντοτε εξατομικευμένα, με χρήση λαπαροσκοπικής, ρομποτικής ή λαπαροτομίας, ανάλογα με τις ανάγκες κάθε γυναίκας. Η ομάδα μας ακολουθεί αυστηρά τα διεθνή πρωτόκολλα (ESGO/NCCN) και δίνει έμφαση στη λεπτομερή σταδιοποίηση, ώστε να επιτευχθεί η μέγιστη ογκολογική ασφάλεια.