Τι είναι το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών;
Το Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών (PCOS – PolyCystic Ovary Syndrome) είναι μία από τις πιο συχνές ενδοκρινολογικές διαταραχές στις γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας και αποτελεί τη συχνότερη αιτία υπογονιμότητας λόγω ανωορρηξίας. Υπολογίζεται ότι αφορά περίπου το 7% των γυναικών, με τα ποσοστά να αυξάνονται συνεχώς στις νεότερες ηλικίες.
Πρόκειται για μια πάθηση που χαρακτηρίζεται από διαταραχές της ωορρηξίας, αυξημένα ανδρογόνα και την παρουσία πολλών μικρών κύστεων (ωοθυλακίων) στην περιφέρεια των ωοθηκών. Οι ωοθήκες συχνά εμφανίζονται διογκωμένες στον υπέρηχο, αλλά η διάγνωση απαιτεί συνδυασμό κλινικών και εργαστηριακών ευρημάτων.
Ποια είναι τα αίτια του συνδρόμου
Η ακριβής αιτία του PCOS δεν είναι πλήρως γνωστή, ωστόσο φαίνεται ότι εμπλέκονται:
- κληρονομικοί και γονιδιακοί παράγοντες
- ορμονικές διαταραχές (αυξημένα ανδρογόνα, αντίσταση στην ινσουλίνη)
- παχυσαρκία, που επιδεινώνει την ορμονική ανισορροπία
- διαταραχές του ανοσοποιητικού
- μη κατάλληλες θεραπείες επαγωγής ωορρηξίας σε προηγούμενες προσπάθειες εγκυμοσύνης
Συμπτώματα του PCOS
Δεν έχουν όλες οι γυναίκες έντονα συμπτώματα, αλλά τα συνηθέστερα περιλαμβάνουν:
- υπογονιμότητα λόγω σπάνιας ή ανύπαρκτης ωορρηξίας
- μεγάλα μεσοδιαστήματα μεταξύ περιόδων ή πλήρης διακοπή περιόδου (αμηνόρροια)
- αυξημένη τριχοφυΐα στο πρόσωπο και στο σώμα (υπερτρίχωση)
- ακμή και λιπαρότητα του δέρματος
- αύξηση βάρους και δυσκολία απώλειας κιλών
- αποβολές σε πρώιμα στάδια εγκυμοσύνης
- μεταβολικές διαταραχές (υπερινσουλιναιμία, αυξημένη αντίσταση στην ινσουλίνη)
- αυξημένος κίνδυνος υπερπλασίας ενδομητρίου και καρκίνου ενδομητρίου μακροπρόθεσμα
Διάγνωση
Η διάγνωση γίνεται από έμπειρο γυναικολόγο και περιλαμβάνει:
- Κλινική εξέταση και λεπτομερές ιστορικό
- Διακολπικό υπερηχογράφημα: Οι πολυκυστικές ωοθήκες φαίνονται διογκωμένες με πολλά μικρά ωοθυλάκια στην περιφέρειά τους.
- Ορμονικό έλεγχο: Εξετάζονται επίπεδα LH, FSH, προλακτίνης, ελεύθερης τεστοστερόνης, θυρεοειδικών ορμονών και ανδρογόνων επινεφριδίων. Ο έλεγχος γίνεται συνήθως τη 3η-5η ημέρα του κύκλου.
- Καμπύλη σακχάρου (δοκιμασία ανοχής γλυκόζης) για έλεγχο της αντίστασης στην ινσουλίνη.
Σημειώνεται ότι γυναίκα με πολυκυστική μορφολογία ωοθηκών στον υπέρηχο, αλλά φυσιολογικό κύκλο και ορμονικό προφίλ, δεν έχει σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών, αλλά πλούσιο ωοθηκικό απόθεμα.
Θεραπευτική προσέγγιση – Πότε χρειάζεται
Η αντιμετώπιση του PCOS εξατομικεύεται ανάλογα με την ηλικία, τα συμπτώματα και την επιθυμία για εγκυμοσύνη.
Συντηρητική θεραπεία
- απώλεια βάρους και αλλαγές στον τρόπο ζωής
- ρύθμιση του κύκλου με ορμονικά σκευάσματα (π.χ. αντισυλληπτικά χάπια)
- θεραπεία ανδρογονικών συμπτωμάτων (αντι-ανδρογόνα όταν ενδείκνυται)
Η απώλεια βάρους μόνη της μπορεί να αυξήσει έως και 30% την πιθανότητα αυτόματης ωορρηξίας και φυσικής σύλληψης.
Φαρμακευτική αγωγή για την πρόκληση ωορρηξίας
- Κιτρική κλομιφαίνη: ενεργοποιεί την υπόφυση ώστε να διεγείρει την ωοθήκη
- Λετροζόλη: εναλλακτική με πολύ καλά ποσοστά επιτυχίας
- συνδυασμός με χαμηλές δόσεις κορτιζόνης σε ανθεκτικές περιπτώσεις
- Μετφορμίνη (Glucophage): μειώνει την αντίσταση στην ινσουλίνη και βοηθά στην αποκατάσταση του κύκλου και στη διαχείριση του βάρους, αλλά έχει μικρότερη αποτελεσματικότητα στην πρόκληση ωορρηξίας από την κλομιφαίνη
Χειρουργική θεραπεία – Λαπαροσκοπικό Drilling
Όταν οι συντηρητικές μέθοδοι αποτυγχάνουν, εφαρμόζεται η μέθοδος λαπαροσκοπικού “drilling” των ωοθηκών. Πρόκειται για ελάχιστα επεμβατική τεχνική, κατά την οποία γίνεται ήπιος ηλεκτροκαυτηριασμός των ωοθηκών ώστε να αποκατασταθεί η ορμονική τους ισορροπία και να βελτιωθεί η ωορρηξία.
- Η επέμβαση γίνεται υπό γενική αναισθησία μέσω μικρών τομών στο κοιλιακό τοίχωμα.
- Δεν προκαλεί συμφύσεις και η νοσηλεία διαρκεί λίγες ώρες.
- Το ποσοστό ρύθμισης του κύκλου και αυτόματης σύλληψης μετά την επέμβαση ξεπερνά το 85%.
Η τεχνική αυτή αποτελεί θεραπεία εκλογής για γυναίκες που δεν έχουν ανταποκριθεί στη φαρμακευτική αγωγή και θέλουν να αυξήσουν γρήγορα τις πιθανότητες εγκυμοσύνης.
Η εμπειρία της ομάδας μας
Οι ιατροί Δημήτρης Ευαγγελινός και Παρασκευή Σκαφιδά έχουν μεγάλη εμπειρία στη διαχείριση του συνδρόμου πολυκυστικών ωοθηκών, δίνοντας έμφαση στη διατήρηση της γονιμότητας και στη συνολική υγεία της γυναίκας. Η επιλογή της κατάλληλης θεραπείας γίνεται εξατομικευμένα, με συνδυασμό συντηρητικών, φαρμακευτικών και ελάχιστα επεμβατικών χειρουργικών τεχνικών.
Η σωστή και έγκαιρη προσέγγιση μπορεί να αποκαταστήσει την ωορρηξία, να επιτρέψει τη φυσική σύλληψη και να μειώσει τις μακροπρόθεσμες επιπλοκές που σχετίζονται με το σύνδρομο.