Τι είναι
Οι προκαρκινικές αλλοιώσεις του ενδομητρίου είναι παθολογικές αλλαγές στον ιστό που επενδύει το εσωτερικό της μήτρας (ενδομήτριο) και μπορεί να εξελιχθούν σε καρκίνο, αν δεν διαγνωστούν και αντιμετωπιστούν εγκαίρως. Ονομάζονται επίσης άτυπη υπερπλασία του ενδομητρίου ή ενδομητρική ενδοεπιθηλιακή νεοπλασία (EIN).
Πώς εμφανίζονται
- Συνήθως σε γυναίκες >40 ετών
- Συχνότερα στην περιεμμηνοπαυσιακή ή μετεμμηνοπαυσιακή περίοδο
- Μπορεί να σχετίζονται με χρόνια οιστρογονική διέγερση χωρίς την εξισορροπητική δράση της προγεστερόνης
- Συχνότερες σε γυναίκες με παχυσαρκία, διαβήτη ή σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών (PCOS)
Ποιοι είναι οι τύποι
- Υπερπλασία χωρίς άτυπα κύτταρα: μικρός κίνδυνος εξαλλαγής
- Άτυπη υπερπλασία (ή EIN): υψηλός κίνδυνος (έως 30–40%) να εξελιχθεί σε ενδομητρικό καρκίνο
- Οι αλλοιώσεις μπορεί να είναι εντοπισμένες ή διάχυτες στο ενδομήτριο
Ποια είναι τα συμπτώματα
- Μη φυσιολογική κολπική αιμορραγία (ιδίως μετά την εμμηνόπαυση)
- Ακανόνιστος κύκλος ή μεσοκυκλικές αιμορραγίες
- Πολύ βαριές ή παρατεταμένες περίοδοι
- Καμιά φορά ασυμπτωματικές και εντοπίζονται τυχαία σε έλεγχο
- Αναιμία, κόπωση, ζάλη (σε περίπτωση χρόνιων αιμορραγιών)
Ποιοι είναι οι παράγοντες κινδύνου
- Παχυσαρκία (λόγω αυξημένης παραγωγής οιστρογόνων στο λιπώδη ιστό)
- Μακροχρόνια ανωοθυλακιορρηξία (όπως στο PCOS)
- Διαβήτης τύπου 2
- Υπέρταση
- Μακροχρόνια λήψη οιστρογόνων χωρίς προγεστερόνη
- Οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του ενδομητρίου ή του παχέος εντέρου
- Σύνδρομο Lynch (κληρονομικό)
Πώς γίνεται η διάγνωση
- Υπερηχογράφημα μήτρας (πάχος ενδομητρίου >4-5 mm σε μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες)
- Διακολπικό υπερηχογράφημα
- Ενδομητρική απόξεση ή αναρρόφηση (βιοψία)
- Υστεροσκόπηση με στοχευμένη λήψη ιστοτεμαχίων
- Ιστολογική αξιολόγηση από παθολογοανατόμο
Ποιες είναι οι επιπτώσεις
- Κίνδυνος εξέλιξης σε ενδομητρικό καρκίνο
- Ανάγκη στενής ιατρικής παρακολούθησης
- Ψυχολογική επιβάρυνση λόγω της λέξης «προκαρκινική»
- Πιθανή ανάγκη για ορμονική ή χειρουργική θεραπεία
- Μειωμένη γονιμότητα, αν η γυναίκα βρίσκεται σε αναπαραγωγική ηλικία
Πώς αντιμετωπίζονται
Συντηρητική θεραπεία (σε νεότερες γυναίκες ή όταν διατηρείται η μήτρα):
- Ορμονική θεραπεία με προγεστερόνη (από του στόματος ή ενδομήτριο σπειράμα Mirena)
- Τακτική παρακολούθηση με βιοψίες κάθε 3–6 μήνες
- Διόρθωση υποκείμενων παραγόντων (π.χ. απώλεια βάρους, έλεγχος διαβήτη)
Χειρουργική θεραπεία (σε γυναίκες που έχουν ολοκληρώσει την τεκνοποίηση ή σε υψηλό κίνδυνο εξαλλαγής):
- Υστερεκτομή (ολική, με ή χωρίς αφαίρεση ωοθηκών)
- Εφαρμόζεται κυρίως σε περιπτώσεις άτυπης υπερπλασίας ή εμμένουσας αλλοίωσης
Παρακολούθηση μετά τη θεραπεία
- Συνεχής γυναικολογικός έλεγχος
- Επαναλαμβανόμενες βιοψίες ή υπερηχογραφήματα
- Προσαρμογή ορμονικής αγωγής (αν χρειάζεται)
- Καθοδήγηση για υγιεινή ζωή και μείωση παραγόντων κινδύνου